Katarzyna Wielka była jedną z najbardziej wpływowych i kontrowersyjnych postaci w historii Rosji. Jej panowanie trwające ponad 30 lat (1762-1796) pozostawiło trwały ślad na obliczu imperium rosyjskiego. W tym artykule poznasz fascynującą historię życia i rządów tej niezwykłej carycy, która z pochodzącej z Prus księżniczki przeobraziła się w potężną władczynię Rosji.
Kluczowe wnioski:- Katarzyna Wielka doszła do władzy w wyniku przewrotu pałacowego, obalając swojego męża Piotra III.
- Przeprowadziła wiele reform, między innymi w sferze edukacji, prawa i administracji publicznej.
- Jej panowanie charakteryzowało się ekspansjonistyczną polityką zagraniczną, w wyniku której Rosja znacznie powiększyła swoje terytorium.
- Była mecenaską sztuki i nauki, a jej dwór w Petersburgu stał się centrum życia intelektualnego.
- Jej życie prywatne obrosło licznymi plotkami i kontrowersjami, szczególnie na temat jej licznych romansów.
Młodość przyszłej carycy: początki Katarzyny Wielkiej
Katarzyna Wielka, której prawdziwe nazwisko brzmiało Zofia Fryderyka Augusta von Anhalt-Zerbst, przyszła na świat 21 kwietnia 1729 roku w Szczecinie na terenie ówczesnych Prus. Pochodziła z drobnej, zubożałej rodziny książęcej, a jej dzieciństwo naznaczone było skromnymi warunkami życia. Jednak już od najmłodszych lat przejawiała niezwykłą inteligencję, ciekawość świata i pracowitość, co zwróciło uwagę jej matki, Joanny Elżbiety.
W 1744 roku, w wieku zaledwie 15 lat, Zofia Fryderyka przyjęła prawosławie i zmieniła imię na Katarzyna, aby możliwe było jej małżeństwo z wielkim księciem Rosji, Piotrem Fiodorowym. Ten małżeński alians, zaaranżowany z przyczyn czysto politycznych, okazał się dla młodej Katarzyny przepustką do awansu społecznego i przyszłych rządów w potężnym imperium.
Lata spędzone na dworze carycy Elżbiety w Petersburgu były dla Katarzyny czasem intensywnej nauki i kształtowania się jej osobowości. Żądna wiedzy dziewczyna studiowała historię, filozofię, literaturę i języki obce. Podziwiała idee oświeceniowe i marzyła o wprowadzeniu postępowych reform w zacofanej Rosji.
Chociaż małżeństwo z Piotrem III nie należało do udanych, to jednak dało Katarzynie upragnionego następcę tronu - syna Pawła. Ambicje młodej księżnej sięgały jednak znacznie dalej, a jej droga na szczyt władzy w Rosji miała być naznaczona dramatycznymi wydarzeniami.
Droga na tron Rosji: małżeństwo z Piotrem III
Życie Katarzyny przy boku Piotra III, który w 1762 roku objął tron po śmierci swojej ciotki Elżbiety, nie należało dołatwych. Nowy car okazał się słabym, nieudolnym władcą, oddanym rozrywkom i upijaniu się. Katarzyna coraz bardziej rozczarowywała się swoim małżonkiem, a ich relacje stawały się coraz bardziej napięte.
Równocześnie Katarzyna zyskiwała sobie sympatię i poparcie wśród arystokracji oraz gwardii pałacowej. Jej inteligencja, charyzma i zmysł polityczny sprawiały, że wielu postrzegało ją jako lepszego kandydata na tron niż samego cara. W tej sytuacji Katarzyna postanowiła działać.
- W czerwcu 1762 roku, przy wsparciu brata cara Grzegorza i oficerów gwardii, Katarzyna przeprowadziła bezkrwawy pałacowy przewrót.
- Piotr III, pozbawiony realnej władzy, został wkrótce aresztowany i uwięziony. Kilka dni później zginął w niewyjaśnionych okolicznościach.
28 czerwca 1762 roku Katarzyna została koronowana na carycę całej Rosji, rozpoczynając tym samym jedno z najdłuższych i najbardziej znaczących panowań w historii imperium. Od tej chwili stawała się Katarzyną Wielką, jedną z najwybitniejszych władczyń w dziejach.
Przejmując władzę w burzliwych okolicznościach, Katarzyna zdawała sobie sprawę, że jej pozycja nie jest niepodważalna. W pierwszych latach swojego panowania musiała stawić czoła licznymi buntem, spiskom i próbom obalenia jej z tronu. Wychodziła jednak zwycięsko z tych wszystkich przeciwności, umacniając stopniowo swoją władzę w Rosji.
Czytaj więcej: Recenzja filmu The Color Purple: Fantasia Barrino to dynamit w musicalu wartej obejrzenia ponownie
Katarzyna Wielka jako władczyni Rosji: reformy i konflikty
Pomimo trudnych początków swojego panowania, Katarzyna Wielka bardzo szybko rozpoczęła wdrażanie długo planowanych reform, mających na celu modernizację imperium i zbliżenie go do standardów oświeconej Europy. Kierowała się ideami takich myślicieli jak Wolter, Monteskiusz czy Diderot, z którymi pozostawała w ożywionej korespondencji.
Jedną z najważniejszych reform Katarzyny było utworzenie w 1767 roku Komisji Kodyfikacyjnej, której zadaniem było opracowanie nowego, zunifikowanego prawa dla całego państwa. Prace Komisji, choć ostatecznie nie zakończyły się pełnym sukcesem, stały się ważnym krokiem w stronę reformy prawnej.
Na polu edukacji Katarzyna była gorącą zwolenniczką upowszechniania oświaty. Założyła liczne szkoły i instytuty szkoleniowe, zarówno dla młodzieży szlacheckiej, jak i dla dzieci z niższych stanów. Dbała również o kształcenie kobiet, uznając je za równie ważne jak edukację mężczyzn.
- Ważną rolę w reformach Katarzyny odegrało również otwarcie w 1783 roku szkół ludowych dla chłopów, które miały na celu podniesienie poziomu wykształcenia na wsiach.
- Car wprowadził także reformę administracji lokalnej, dzieląc terytorium Rosji na gubernie i powiaty, co miało usprawnić zarządzanie ogromnym imperium.
Jednak nie wszystkie reformy Katarzyny spotykały się z aprobatą. Wiele z nich napotykało opór konserwatywnej części społeczeństwa, niechętnej zmianom. Sam proces reform był powolny i naznaczony licznymi konfliktami oraz buntem chłopskim pod wodzą Pugaczowa w latach 1773-1775, który na pewien czas zagroził władzy carycy.
Podporządkowanie Krymu: ekspansja terytorialna Katarzyny
Jednym z najważniejszych osiągnięć Katarzyny Wielkiej na arenie międzynarodowej było przyłączenie Krymu do Imperium Rosyjskiego. Przebiegający w latach 1768-1774 konflikt z Turcją, znany jako wojna rosyjsko-turecka, miał kluczowe znaczenie dla realizacji tych ambicji terytorialnych carycy.
Podsumowanie
Niezwykła biografia Katarzyny Wielkiej, jednej z najwybitniejszych carycą Rosji, pokazuje nam drogę tej władczyni od skromnych narodzin po szczyt potęgi imperium. Jej panowanie naznaczone było licznymi reformami, które zbliżyły Rosję do standardów oświeconej Europy, a także ekspansją terytorialną i ugruntowaniem pozycji mocarstwa.
Choć nie wszystkie decyzje carycy spotykały się z aprobatą, z pewnością zapisała się ona na kartach historii jako niezwykle charyzmatyczna, ambitna i wizjonera władczyni Rosji. Jej biografia inspiruje i zadziwia do dziś, a dokonania Katarzyny Wielkiej wciąż budzą uznanie na całym świecie.
